Vajinismus sadece kapalı toplumlarda değil, bütün dünyada sık olarak karşılaşılan bir sorundur. Ancak ülkemizdeki görülme sıklığı Avrupa ülkelerine oranla çok daha fazladır. Vajinismus ülkemizde ve Antalya’da yaklaşık her 10 evli çiftten birinde görülür.
Vajinismus Nedir?
Vajinismus istemsiz vajinal kasılmalara bağlı ilişkiye girememe durumudur. Kadınlarda cinsel birleşmenin olduğu anatomik bölge vajinadır. Vajina, cinsel ilişkinin gerçekleştiği yer olmasının yanında üreme sisteminin önemli bir parçasıdır. Vajina uzama ve genişleyebilme özelliğine sahiptir. Bu açıdan oldukça esnek bir yapısı bulunur. Doğum sırasında 15-18 cm'ye kadar genişleyebilmektedir. Bu sayede normal doğumun gerçekleşebilmesi sağlanır.
Bilinçaltına yerleşmiş bir takım kaygı, korku ve yanlış cinsel bilgiler vajinismus hastalığının tetiklenmesinde önemli rol oynar. Bunun sonucunda vajinal kanalı çevreleyen kaslar ve pelvik taban kasları ilişki sırasında istemsiz olarak kasılır.
Böylece cinsel birleşme (penetrasyon) olanaksız bir hale gelir. Vajinismus sorununu yaşayan kadınlarda kasılmalara bağlı vajina kanalı kapanır. İlişki gerçekleşemez. Bu durumdaki bir çift vajinismus tedavisi arayışına girer.
Vajinismus Belirtileri Nelerdir?
Vajinismus hastalığında kasılmalar sadece vajinal bölgede değil ileri evrede tüm vücutta olabilir. Bu yüzden çiftlerin ilişki denemeleri yorgunluk, bitkinlik ve yaygın olarak kas ağrıları ile sonuçlanabilir. Erken evrede kısmen vajinal giriş sağlanabilirken ileri evrede mümkün değildir. Vajinismusta sadece ilişki sırasında sorun yaşanmaz. Aynı zamanda kadın kendi cinsel organına dokunamayabilir. Parmak girişi yapamayabilir. Hatta kendi genital bölgesini görmekten dahi korkabilir.
Vajinismus hastalığı olan bir kadın cinsel birleşme sırasında adeta panik atak benzeri bir durum yaşar. Tüm vücutta kasılmalar olur, bacaklarını kapatır, eşini elleri ile iter, kendisini geri çeker. Eşi ise bu durumda ne yapacağını bilemez ve çoğu çiftte erkek bu durumu anlayışla karşılar. Vajinismusta yaşanan panik atak benzeri bu durum bilinçaltındaki kaygı, korku, endişe ve önyargılara bağlı oluşur.
Yaşanan panik atak hali fiziksel olarak da kendini gösterir. Kadının kalp atışları ve solunumu hızlanır. İlişki sırasında kadın nefes nefese kalır. Yaşadığı korku ve panik haline bağlı kadın kendini sıkar ve kasar.
Cinsel birleşmenin bu şekilde ilerlemesi ve devam etmesi mümkün değildir. Vajinal kasılmalara bağlı genital bölgede ağrı ve kramplar oluşabilir. Sonrasında ilişkinin devamını istemeyen kadın eşini iterek reddeder ve ilişkiyi sonlandırır.
Vajinismus belirtileri herkes de farklı olabilir. Ancak ortak sorun ilişkiye girememe ve cinsel birlikteliğin tam anlamıyla yaşanamamasıdır. Vajinismus hastalığı bazı kadınlarda cinsel ilişki sırasında ağrı şeklinde de kendisini gösterebilir. Belirtiler bir veya birden fazla olabilir. Vajinismus belirtileri kliniğin derecesine göre değişir.
Vajinismus hastalığında görülen belirtiler şunlardır;
- Cinsel ilişkiden korkma ve kaçınma
- Jinekolojik muayeneden korkma ve kaçınma
- Genital bölgeye dokunamama, bu sırada korku ve endişe duyma
- Vajina içine parmak sokamama veya elle dokunamama
- Cinsel birleşme sırasında istem dışı kasılma ve panik hali
- Cinsel ilişkinin ağrılı ve zor olması, ancak tam bir birleşme yaşanamaması
- Cinsel ilişkiye girememe, ilişkiyi reddetme
- İlişki anında bacakları kapama, eşini elle, ayakla iterek reddetme
- Vajina içine penisin tam olarak girememesi veya hiç girmemesi
- Vajina içerisine ped veya tampon koyamama
- Transvajinal ultrasona girememe
- Eşinin genital bölgesine dokunmasına izin vermeme
- Farklı cinsel pozisyonları istememe
- Vajina içine fitil ve benzeri ilaçları yerleştirememe
Vajinismus Dereceleri Nelerdir?
Vajinismus hastalığı her kadında aynı şiddette değildir. Kimi bayan ilişkiye kısmen izin verirken kimi kadında ise yoğun bir korku, kasılma ve geri çekilme durumu görülür. Belirti ve bulguların şiddetine göre vajinismus hastalığı 5 evrede incelenir. Her evrenin tedaviye yanıt süresi farklıdır. Tedavi şekli benzer olsa da ileri evre vajinismus hastalığında farklı yöntemlerde uygulanabilmektedir. Vajinismus evresi net olarak ancak jinekolojik muayene ile belirlenebilir.
Evre 1 Vajinismus: Bulguların en hafif görüldüğü evredir. Bu hastalar muayene sırasında öğretilen yöntemler ile vajinal kasılmaları kontrol edebilir.
Evre 2 Vajinismus: Bulguların orta derecede görüldüğü vajinismus evresidir. Bu evredeki hastalar jinekolojik muayene sırasında vajinal kasılma sergiler.
Evre 3 Vajinismus: Bulguların orta-üst düzeyde görüldüğü vajinismus evresidir. Hasta muayene sırasında kendini geri çeker. Muayeneye engel olmaya çalışır. Vajinal ve pelvik taban kaslarında muayene sırasında kasılmalar olur.
Evre 4 Vajinismus: Bulguların ileri derecede olduğu vajinismus evresidir. Bu evredeki vajinismus hastaları doktor tarafından yapılan jinekolojik muayenede kendini geri çeker. Bacaklarını kapatmaya çalışır. Jinekolojik muayene hiçbir şekilde yapılamaz.
Evre 5 Vajinismus: En şiddetli vajinismus evresidir. Yoğun bir korku ve panik hali vardır. Jinekolojik muayene yapılamaz. Kadın kendini geri çeker, bacaklarını kapatır ve panik atak benzeri bir duruma gelir.
Vajinismus Egzersizleri Nelerdir?
Vajinismus tedavisi için en önemli aşamalardan biri kadının kendi genital bölgesini tanımasıdır. Ayna ile genital bölgenin incelenmesi ve anatomik yapıların anlaşılmaya çalışılması tedaviye uyumda oldukça yardımcı olur. Görsel bir incelemenin ardından, kademeli olarak dokunma ve masaj uygulamaları yapılır. Bunun yanında kegel ve nefes egzersizleri, dilatör ve maket egzersizleri kullanılan yöntemler arasındadır. Ayrıca tedavide duruma göre sık kullanılan parmak egzersizleri veya gevşetici, genişletici egzersiz çalışmaları da eklenir. Bu egzersizlerin çoğunu kadın evde kendi başına yapabilir.
Vajinismus Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vajinismus egzersizleri psikoterapi ile birlikte tedavide kilit rol oynar. Kegel egzersizleri pelvik taban kaslarının kontrol altına alınmasında kullanılan bir yöntemdir. Vajinismus tedavisinde sıklıkla uygulanmaktadır. Kegel egzersizleri sorunu çözmede tek başına yeterli değildir. Ancak diğer egzersizlerle birlikte kasılmaların gerilemesinde oldukça faydalıdır.
Ayna ile genital bölgenin incelenmesi ilk verilen vajinismus egzersizlerinden biridir. Ayna egzersizleri vajinismusta ki genital bölge ile ilişkili yanlış düşünce ve korkuları ortadan kaldırmada yardımcı olur. Bu egzersizler kişinin kendisini tanıması açısından önemlidir. İç ve dış dudaklar, klitoris, idrar çıkışı kanalı ve kızlık zarı gibi yapılar ayna ile görülebilir. Genital bölgeyi ayna ile değerlendirmek için bacaklar yanlara açılır, iç dudaklar ise dışa doğru aralanır. Vajinismus hastalarının büyük bir kısmı genital organlarını hiç incelememiştir. Ayna ile bakarak genital alanı tanımak vajinismuslu kadınları rahatlatarak cinsel ilişkiye karşı olan negatif bakışı düzeltir. Çünkü insanlar bilmediği şeylere karşı endişe ve korku duyar.
Vajinismus hastalığındaki tedavi yaklaşımlarından biri de dokunma ve genital masaj egzersizleridir. Genital bölgeyi tanıdıktan sonra dış dudaklara, iç dudaklara ve klitorise dokunup masaj yapmak rahatlama sağlayacaktır. Dokunma egzersizlerini hemen yapmak yerine kademeli şekilde uygulayarak ilerleme sağlamak daha faydalı olur.
Dokunma egzersizleri ve masaj aynı zamanda haz alma için de faydalıdır. Vajinismusun zemininde yatan endişeler haz alma duyusunu da baskılar. Masaj uygulaması ve dokunma haz almayı kolaylaştırarak tedavide bu açıdan da fayda sağlar. Dokunma egzersizleri ilk başta kadın tarafından uygulansa da tedavinin ilerlemesi ile birlikte erkekte bu egzersizlere katkıda bulunur. Dokunurken haz bölgeleri ve klitorisi hissetmek kişideki kaygı ve endişeleri giderir. Rahatlama sağlar.
Vajinal dilatörler vajinismus tedavisi için kullanılan bir diğer yöntemdir. Bu yöntemde vajina içine ilerletilen tüp benzeri aletler kullanılır. Vajinal dilatör uygulamalarını kadın evde kendi kendine yapabilir. Ancak bu tür vajinismus tedavileri kontrollü ve doğru olması bakımından mutlaka bir uzmana danışılarak uygulanmalıdır. Yanlış uygulandığında sorun büyüyebilir.
Vajinismus parmak egzersizleri ile tek ve zamanla çift parmak kullanılarak vajina içine giriş yapılmaya çalışılır. Parmak egzersizleri genellikle dokunma masajı sonrası uygulanır. Vajinal ıslanmanın yeterli olması gerekir. Gerekli hallerde vajinal kayganlaştırıcılar da kullanılır. Daha sonra iki parmak ve eşin parmağı ile egzersizlere devam edilir. Parmak egzersizleri ile vajinal kaslar gevşetilerek kasılmalar kademeli olarak azaltılır. Bunun yanında çiftlerin çoğunda özgüveni artırdığı görülmüştür.
