Twitter hesabından bir açıklama yapan Prof. Dr. Güner Sönmez, Covid-19 geçirenlerde koku alma sorunları yaşandığını belirterek, “Parosmi; Var olan kokuyu yanlış algılamaya deniyor. Örneğin çikolata, kahve, vanilya gibi şunlar; çöp, kükürt, çürük et veya bayat balık kokusu gibi algılamak. Veya limonu petrol kokusu gibi algılamak. Covid 19 sonrası çok görülüyor. İnsanları mutsuz ediyor ve endişelendiriyor” diye yazdı. Prof. Sönmez ayrıca, “Patates kızartmasının kokusu çürümüş et gibi, kahvenin kokusu yanık lastik gibi geliyor. Covid geçiren bir kısmının yakınması ... Ama neden oluyor? Corona virüs burun mukozasında, kokuyu taşıyan sinirlerde destek görevi ve hasar oluşturur” ifadelerini kullandı. [caption id="attachment_207538" align="alignnone" width="646"] Prof. Dr. Güner Sönmez[/caption]

YAŞAM KALİTESİ AZALIYOR

Prof. Sönmez şöyle devam etti: “Koku sadece bir duyudan ibaret değil. İştah kaybı, unutkanlık, cinsel istek kaybı ve yaşam kalitesinde azalmaya kadar birçok soruna yol açabilir. Covid 19'a bağlı parosmi, aylarca sürebilir. Böyle bir durumda KBB uzmanı muayene-tedavisi veya koku egzersizi önerilmektedir.”

KOKU EĞİTİMİ ALMAK GEREKİYOR

Prof. Güner Sönmez, bu sorunu yaşayanların yapması gerekenler konusundan da şu önerileri getirdi; “Parosmiden etkilenenlere koku alma duyularını yavaşça geri kazanmak için her gün yaklaşık 20 saniye boyunca gül, limon, karanfil ve okaliptüs yağlarının koklanmasını içeren "koku eğitimi" almaları tavsiye edilmektedir. (Veya 4-5 keskin kokulu şey)” Peki koku duyusu nasıl çalışıyor ve neden bozuluyor? İşte KBB uzmanı Doç. Dr. Murat Karaman’ın web sayfasında yer alan bilgiler; Koku Alma Mekanizması Nasıldır? Koku duyusu havada asılı kalan koku partiküllerinin burundaki koku alma merkezine taşınması ile oluşur. Burun mukozasının üst 1/3 lük bölümü koku duyusuna hassas olan bölgedir ve bu bölgede milyonlarca koku alma görevi olan reseptör hücre mevcuttur. Solunum havası ile gelen koku partikülleri bu bölgeye ulaştığında, koku reseptör hücrelerini uyarılırlar. Bu koku reseptör hücrelerinin oluşturduğu sinir lifleri burnun üst kısmından kafatası içine girerek beynin ön kısmındaki koku merkezine ulaşırlar ve böylece beyin kokuyu algılamış olur. Normal solunumla, havanın çoğu burnun alt kısmından geçer, yani çok az bir kısmı üst taraftaki koku bölgesine ulaşır. Derin nefes alma ile beraber daha çok hava koku bölgesine ulaşacağı için daha fazla koku alınır. Koku Duyusu Hangi Sebeplerle Bozulur?
  • Koku duyusu değişik şiddetlerde bozulabilir.
  • Az koku almaya hiposmi,
  • Hiç koku alamamaya anosmi,
  • Normal kişilere göre artmış şekilde koku almaya hiperosmi,
  • Hiç kokulu uyaran yokken koku almaya phantosmi,
  • Var olan kokuyu farklı şekilde algılamaya parosmi,
  • Kötü koku algılamaya da kakosmi
Koku duyusunda oluşan bozukluklar ya havanın koku bölgesine ulaşmasının engellenmesi, ya da koku hücreleri ya da koku merkezinin hastalanması ile oluşur. Koku bozukluklarının en sık görülenleri burunda havanın koku bölgesine ulaşmasını engelleyen hastalıklardır:
  • Burun içindeki iltihaplar: Nezle, grip, sinüzit,
  • Burunda kemik ve kıkırdak eğriliği (deviasyon),
  • Burunda et büyümesi,
  • Alerjik burun iltihabı,
  • Buruna yabancı cisim kaçması,
  • Burundaki tümör ya da diğer kitleler.
  • Koku hücrelerini ya da koku merkezini etkileyen hastalıklar:
  • Bazen üst solunum yolu enfeksiyonlarında iltihap geçtikten sonra da koku duyusu iyileşmez. Bu durum koku hücrelerinin kalıcı hasarına bağlıdır. Bayanlarda daha sık görülür.
  • Burnun üst bölgesi ya da beyindeki tümörler,
  • Kafaya gelen darbeler,
  •  Yaşlılık,
  • Bazı toksinler ve kimyasal maddeler,
  • Doğumsal olarak beyindeki koku merkezinin gelişmemiş olması,
  • Psikiyatrik hastalıklar,
  • Bazı ilaçlar,
  • Sebebi bilinmeyen koku hastalıkları.

KOKU BOZUKLUKLARININ TANISI NASIL KONULUR??

Koku bozukluklarının tanısında en önemli konu hastanın hikayesi ve fizik muayenedir. Hikayede problemin ne zaman başladığı, hangi durumlarda ortaya çıktığı, ilaçlarla düzelip düzelmediği gibi hususlar önemlidir. Burun içinden geçen havanın koku bölgesine gitmesini engelleyen durumlar genelde burnun endoskopik muayenesi sırasında belirlenir. Bunlara ek olarak bazen özellikle sinüzitle ilgili film çekmek ya da alerjiyle ilgili testler yapmak gerekebilir. Problem daha üst seviyeden yani koku hücreleri ya da koku merkezi ile ilgili bir problemden kaynaklanıyorsa genellikle bu anatomik bölgryi içeren bilgisayarlı tomografi ya da manyetik resonans çektirmek gerekir.

KOKU BOZUKLUKLARI TEDAVİSİ

Tedavi metotları bütünüyle sebebin ne olduğuna göre belirlenir. Koku bozukluğunun altında burun içinde tıkanıklık yapan bir sebep bulunursa, bunun tedavisi koku duyusunun da düzelmesine sağlar. Burun eti büyümesi veya kemik/kıkırdak eğriliği mevcutsa cerrahi tedavi, Burun iltihabı ve ya alerji sebep oluşturuyorsa ilaç tedavisi uygulanır. Eğer beyinde tümör ya da kitle etkili bir problem tespit edilirse bu genellikle beyin cerrahisi bölümüyle ortak cerrahi gerektirir. Koku hücrelerinin ölmesine neden olan durumlarda koku duyusu tedavi edilemez.