Son yıllarda külleme hastalığı ve ‘kahverengi kokarca’ böceği nedeniyle risk altına giren fındık üretiminin ardından ceviz üretimini tehdit eden bir hastalığın varlığı da ortaya çıktı. Ceviz bahçelerinde görülen Brenneria nigrifluens isimli hastalık etmeninin, salgın yapma riskine karşı acil eylem planı oluşturulması gerektiği ifade edildi.
FINDIKTA KAHVERENGİ KOKARCA
Fındık üretiminde uzun süredir varlığını sürdüren iki tehdit bulunuyor. Bunlardan biri; Doğu Karadeniz'de, fındık bahçelerine dadanıp, günde 30 kilometre yol kat ederek, yapraklarını yediği, suyunu emdiği bitkiye zarar veren 'kahverengi kokarca' adlı böcek türü. Zararlı böcek türü ile ithal edilecek 'samuray arı' aracılığıyla biyolojik mücadele yapılması planlanıyor. Dünya fındık üretimi ve pazarının büyük kısmını elinde bulunduran Türkiye'nin fındık ambarı Doğu Karadeniz'de bitkilere dadanan 'kahverengi kokarca' adlı böcek türü başta fındık olmak üzere birçok bitki türü için tehdit oluşturuyor. 300'den fazla bitki türünde beslenebilen istilacı böceğin erginlerinin uzun mesafelere uçabilme yeteneğinde olması, yayılışını kolaylaştırıyor. Gürcistan'dan bölgeye geldiği saptanan ve son dönemlerde Balkanlar’dan İstanbul’a da gelerek Türkiye’de yayılımını hızlandıran böcek, günde 30 kilometre yol kat ediyor. İstilacı böcekle biyolojik mücadele için anavatanı Çin olan samuray arı olarak bilinen ‘Japonika arı’ türünün ithalatı planlanıyor.
KÜLLEME TEHDİDİ BÜYÜYOR
Öte yandan fındığın diğer bir sorunu ise külleme hastalığı. Yetkililer, çiftçilere her geçen gün etkisini artıran külleme hastalığına karşı bahçelerinde zirai ve kültürel mücadele yapma çağrısında bulunuyor. Türkiye'de son yıllardaki mevsimsel dengesizlik nedeniyle fındık bahçelerinde yaygın olarak görülen külleme hastalığının verim ve kalite kayıplarına neden olduğu bildiriliyor. Tarım uzmanları, "Birçok bölgede hastalığın yeni mahsul fındığa da etki ettiğini gözlemledik. Fındık, külleme tehdidi altında. Üreticimiz hastalığa karşı gerekli mücadele çalışmalarını gerçekleştirmezse önümüzdeki süreçte yeni mahsul üründe dökülmeler başlayabilir. Geçmiş yıllarda rekoltede çok ciddi kayıplar yaşanmıştı. Aynı durum bu sezon için de yaşanabilir." ifadelerini kullanıyor.
YERLİ KAYNAKLARDA BİLGİ DAHİ YOK
Türkiye’nin önemli tarım ürünlerinden biri olan ceviz de fındıkla benzer bir tehditle karşı karşıya. Bu tehdidin adı; Brenneria nigrifluens bakterisi. Brenneria, çoğunlukla odunsu bitkilerde hastalık yapan bir Pectobacteriaceae cinsi… Türkiye’de daha önce görülmeyen hastalıkla ilgili yerli kaynaklarda dahi bilgiye ulaşmak zor. Meksika kaynaklarında yer alan bilgilere göre; Brenneria nigrifluens ceviz kabuğunda sırasıyla yüzeysel ve derin kansere neden oluyor.
Brenneria nigrifluens semptomları ahşapta delikler, gövdede derin uzunlamasına çatlaklar; Dal çatlaklarından akan koyu kahverengi bakteri sızıntısı ve nihayetinde iki hastalık güç kaybına ve ağaçların ölümüne neden olabilir. Brenneria türlerinin neden olduğu ceviz pamukçukları ABD, Fransa, İspanya, İtalya, Macaristan, İran ve İran'da bildirilmiştir. Brenneria'nın bakteriyel patojenitesi nedeniyle zamanında teşhis, iyi bir hastalık yönetimi sağlamak için çok önemlidir. Brenneria cinsi için ana tanı yöntemleri şunlardır: Geleneksel teknikler, biyokimyasal test (API sistemi, Biyolog ve yağ asidi hücre analizi); serolojik teknik; son nokta PCR ve gerçek zamanlı PCR gibi moleküler yöntemler; rubrifacine gibi spesifik metabolitlerin saptanması için kromatografik tekniklerin (HPLC, CCD) yanı sıra.
